Ηρόδοτος

Διάσημος Έλληνας ιστορικός που επονομάστηκε «πατήρ της ιστορίας». Γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό, δωρική αποικία, από επίσημο γένος. Επειδή, λόγω φθόνου, ο τύραννος Λύγδαμις, σκότωσε το θείο του Ηρόδοτου ποιητή Πανύασι, ο Ηρόδοτος έφυγε στη Σάμο, νήσο ιωνική, εκεί δε άντλησε τη χάρη του γραψίματός του.

Το 454 ξαναγύρισε στην Αλικαρνασσό, και μαζί με στασιαστές, εξεδίωξε τον τύραννο, αλλά και πάλι εγκατέλειψε την πατρίδα του. Το 445 βρισκόταν στην Αθήνα και ήταν φίλος του Περικλή. Στα 444 μετοίκησε μαζί με άλλους αποίκους στους Θουρίους, πόλη που τόσο αγάπησε, ώστε παρέμεινε οριστικά εκεί, εκεί έγραψε κι εκεί πέθανε. Γι’ αυτό ονομάζεται και «Θούριος». Η γιγαντιαία πάλη των Ελλήνων, και ιδίως των Αθηναίων, τον εντυπωσίασαν βαθύτατα. Γι’ αυτό σκέφθηκε να συγγράψει αυτά τα γεγονότα και να τα παραδώσει στους μεταγενέστερους. Αλλά δεν περιορίστηκε στο να περιγράψει πέντε έξι νικηφόρες μάχες, αντίθετα εξέτασε τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν και τη γεωπολιτική πραγματικότητα και τη σύνθεση της αχανούς περσικής αυτοκρατορίας και των λαών που είχαν συγχωνευθεί κάτω από τη δεσποτεία της.

Το ίδιο έκανε και για τις ελληνικές πόλεις, τις έριδές τους, τις αντιζηλίες τους, τους ανταγωνισμούς των. Έτσι, η ιστορία του προοριζόταν να συμπεριλάβει κάθε ιστορική και γεωγραφική επιστήμη των χρόνων εκείνων. Ήταν μια εποποιία με πολλά επεισόδια που τα χρησιμοποιούσε για να εξάρει και να διαφωτίσει τις κύριες ιδέες. Για να μπορέσει να συγγράψει ένα τέτοιο έργο πιο άρτια, αψηφώντας δαπάνες, κόπους, ταλαιπωρίες και κινδύνους, περιηγήθηκε, από ξηρά και θάλασσα, απώτατες χώρες, που έμελλε να περιγράψει. Έτσι έπλευσε το Βόσπορο, περιηγήθηκε τις ελληνικές πόλεις, προχώρησε προς τη Σκυθία και την Κολχίδα, ύστερα πήγε στην Κύπρο, στη Φοινίκη, στη Βαβυλωνία, την Περσία, για να διασχίσει το μέγα περσικό κράτος, από τις παραλίας μέχρι της πρωτευούσης του, και να περιγράψει με ακρίβεια τη βασιλική οδό: Έφεσος – Σάρδεις – Σούσα. Ακόλουθα περιηγήθηκε την Αίγυπτο, θαύμασε τον ανώτατο πολιτισμό της χώρας αυτής και όλα τα θαυμάσια του Νείλου. Επισκέφθηκε όμοια πολλές ελληνικές χώρες, τη Θασσαλία, την Ήπειρο, την Πελοπόννησο και την υπερπόντια Μεγάλη Ελλάδα. Και όλα αυτά τα ταξίδια δεν τα έκανε για εμπορία και πλουτισμό, αλλά από ακατανίκητη επιστημονική φιλομάθεια• και περιέργεια.

Ο Ηρόδοτος δεν είναι μόνο ο «πατέρας της ιστορίας», αλλά και ο ιδρυτής της γεωγραφίας και ο σπουδαιότερος περιηγητής της αρχαιότητος. Επειδή δεν γνώριζε τις γλώσσες των ξένων λαών, είχε μαζί του διερμηνείς, αμαθείς ως επί το πολύ, οι οποίοι όμως τον διευκόλυναν κατά κάποιον τρόπο. Όμως κυρίως βασιζόταν στα μάτια του, και όσα έβλεπε, αυτά και περιέγραφε. Ερωτούσε, ερευνούσε, και έλεγχε τις πληροφορίες που του δίδονταν, κάνοντας επιλογή των ειδήσεων. «Πρέπει να λέγω όσα μου λέγουν, ας μη τα πιστεύω όλα». Έτσι έγραψε και πράγματα που αμφισβητούσε, μα που στάθηκαν χρήσιμα για τους μεταγενέστερους.

Πολλές φορές, νεώτεροι περιηγητές, εθνογράφοι, φυσιογράφοι, θαύμασαν την αλήθεια και την ακρίβεια των περιγραφών του Ηρόδοτου. Η Ιστορία του διαιρέθηκε από τους Αλεξανδρινούς λογίους σε εννέα βιβλία, στα οποία εδόθησαν ως τίτλοι, τα ονόματα των Μουσών: Κλειώ, Ευτέρπη, Θάλεια, Μελπομένη, Τερψιχόρη, Ερατώ, Πολύμνια, Ουρανία και Καλλιόπη. Μέσα σ’ αυτά τα βιβλία, ο Ηρόδοτος, συμπεριέλαβε όλες τις επιφανείς πράξεις των Ελλήνων και βαρβάρων μέσα στο χρονικό διάστημα των 240 ετών.

Η ιστορία του αρχίζει από την αδικία των βαρβάρων, για να τελειώσει στην τιμωρία τους, δηλαδή στην κάθαρση του δράματος, το πνεύμα δε γενικά που τη διέπει είναι το πνεύμα της Νέμεσης. Νηφάλιος όμως, δεν είναι ποτέ σκληρός προς τους εχθρούς, αλλά ευλαβείται τους ηττημένους, εξαίροντας ακόμα και τις αρετές τους. Μια ευπιστία και παιδική αφέλεια, αν μειώνει το κύρος του σαν ιστορικού όμως, τον κάνει επαγωγό στον αναγνώστη.

Share